เรื่องจริงหรือติงนัง: ดาวอังคารดวงเท่าพระจันทร์!

ผมเชื่อว่าทุกคนที่มีอีเมล์ (และมีคนรู้จัก) คงเคยได้รับ forwarded mail ที่ส่งต่อๆกันมา โดยไม่ทราบที่มา กันมาแล้วทั้งนั้น จดหมายอีเล็คโทรนิคเหล่านี้มาในหลายรูปแบบ ทั้งรูปสวยๆงามๆ เรื่องขำขัน เกร็ดความรู้น่าสนใจ เรื่องเล่าสะเทือนใจ คำเตือนต่างๆ เมล์ขอความช่วยเหลือ รวมไปถึงจดหมายลูกโซ่ ที่ถ้าใครไม่ส่งต่อไปให้จะแช่งท้องเสียจู๊ดๆในสามวันเจ็ดวัน

สมัยก่อนตอนที่ผมใช้ modem และเมล์ที่ไม่ใช่ web-based โหลดเมล์ทีแทบจะทุบเครื่องทิ้งเมื่อรู้ว่า ไอ้เมล์ที่เรานั่งรอมันโหลดตั้งนานเนี่ยเป็นจดหมายลูกโซ่ พร้อม attachment ขนาดใหญ่

แต่ที่น่าประหลาดใจก็คือ ถ้าเราคุยเรื่องที่เราได้รับทางอีเมล์กับคนอื่นๆ ทุกคนดูเหมือนจะรู้ว่าเราพูดถึงเรื่องอะไร แปลว่าไม่ใช่เราคนเดียวที่ได้รับอีเมล์เหล่านี้ แต่ขอบเขตการเข้าไปถึงของอีเมล์พวกนี้กว้างมากเลยทีเดียว ทำให้นึกถึงทฤษฏี six degrees of separation ที่บอกว่า เราสามารถเชื่อมคนทุกคนในโลกได้ด้วยห่วงโซ่ของคนรู้จักกันไม่เกินห้าคน

คือประมาณว่า ถ้าเราไปเจอใครสักคนบนถนน แล้วนั่งคุยกันแล้วไล่ดูดีๆ จะพบว่าเพื่อนของเพื่อนของเพื่อนของเพื่อนของเพื่อนของนายคนนั้นต้องรู้จักเราแน่ๆ

เมื่อไม่นานมานี้ ผมก็ได้จดหมายเกี่ยวกับดาวอังคาร ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ แน๊ รู้ละสิครับว่าผมพูดถึงอะไร เห็นมะครับความน่ากลัวของอินเตอร์เน็ต

เขาบอกประมาณว่า วันที่ 27 สิงหาคมที่ผ่านมานี้ ดาวอังคารจะใกล้โลกที่สุดในรอบหลายพันปี บางคนพูดเวอร์ไปถึงว่า ดาวอังคารจะใหญ่เท่าพระจันทร์ และบนท้องฟ้าจะดูเหมือนมีพระจันทร์สองดวงเลยทีเดียว

และลงท้ายอีเมล์ว่า And finally, "NO ONE ALIVE TODAY WILL EVER SEE THIS AGAIN."

ฟังดูแล้วน่าสนใจดีนะครับ แต่น่าเสียดายที่เกือบทั้งหมด (ยกเว้นส่วนที่บอกว่า ดาวอังคารจะใกล้โลกที่สุด) เป็นเรื่องของข้อความที่โดนบิดเบือน ทำให้คนเข้าใจผิด (เหมือนกับที่คนตกใจคิดว่ามีมนุษย์ต่างดาวบุกโลก ตอนที่ละครทางวิทยุเรื่อง Wars of the World กระจายเสียงทางสถานีวิทยุตอนปี 1938) NASA ยังออกมาเตือนเลยครับ ว่าเรื่องนี้ไม่จริง

แต่ไม่ได้หมายความว่า มีคนแต่งอีเมล์นี้ขึ้นมาเล่นๆ และไม่มีอะไรจริงเลยนะครับ คนที่ติดตามเรื่องดาราศาสตร์ หรือคนที่เคยได้รับอีเมล์นี้มาแล้วคงจะพอจำได้ว่า เรื่องดาวอังคารดูใหญ่ที่สุดในรอบหลายปี เกิดขึ้นเมื่อสองปีที่แล้วครับ ซึ่งเป็นเรื่องจริง และมีคนส่งอีเมล์ต่อๆกันว่าให้คอยดูดาวอังคารให้ดี เพราะดาวอังคารจะใกล้โลกที่สุด เมื่อวันที่ 27 สิงหาคม 2003

พอมาปีนี้ คนคงไปเจออีเมล์ที่ส่งๆกันมาเมื่อสองปีก่อน แล้วเอามาส่งต่อกันไปอีก

ผมเข้าใจว่า ข้อความครั้งแรกๆเนี่ย เขาบอกว่างี้ครับ

The Red Planet is about to be spectacular! This month and next, Earth is catching up with Mars in an encounter that will culminate in the closest approach between the two planets in recorded history. The next time Mars may come this close is in 2287. Due to the was Jupiter's gravity tugs on Mars and perturbs its orbit, astronomers can only be certain that Mars has not come this close to Earth in the Last 5,000 years, but it may be as long as 60,000 years before it happens again.

The encounter will culminate on August 27th [2003] when Mars comes to within 34,649,589 miles of Earth and will be (next to the moon) the brightest object in the night sky. It will attain a magnitude of -2.9 and will appear 25.11 arc seconds wide. At a modest 75 power magnification Mars will look as large as the full moon to the naked eye. Mars will be easy to spot. At the beginning of August it will rise in the east at 10p.m. and reach its azimuth at about 3 a.m. By the end of August when the two planets are closest, Mars will rise at nightfall and reach its highest point in the sky at 12:30a.m. That's pretty convenient to see something that no human being has seen in recorded history. So, mark your calendar at the beginning of August to see Mars grow progressively brighter and brighter throughout the month.

ซึ่งผมว่าเป็นความจริงทั้งหมด แต่อ่านแล้วไม่ค่อยตื่นเต้นเนอะ ผมว่าไอ้ตัวที่ทำให้คนเข้าใจผิดกันไปใหญ่นี่คือตรงที่บอกว่า "At a modest 75 power magnification Mars will look as large as the full moon to the naked eye"

แปลเป็นไทยได้ว่า ถ้าเอากล้องดูดาวกำลังขยาย 75 เท่าส่องดู ดาวอังคารจะใหญ่เท่ากับดูพระจันทร์ด้วยตาเปล่า

75 เท่านี่ไม่ใช่น้อยๆนะครับ เทียบเล่นๆว่า ขยายภาพที่ยาวแค่หนึ่งเซนติเมตร ให้ดูเหมือนยาว 75 เซนติเมตร หรือส่องมดให้ดูแล้วตัวเท่าหมา แต่เป็นขนาดกำลังขยายปกติของกล้องดูดาวครับ

บางคนคงเอาข้อความนี้ไปส่งให้เพื่อน แล้วกะให้เพื่อนสนใจเลยบอกว่า ดาวอังคารจะใหญ่เท่าพระจันทร์! พอคนได้ยินก็เลยส่งต่อไปอีกว่า บนท้องฟ้าจะมีพระจันทร์สองดวง ว่าเข้าไปนั่น

อย่าลืมนะครับ ว่าโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ดาวอังคารก็โคจรรอบดวงอาทิตย์กะโลกด้วย ถ้าดาวอังคารจะใหญ่เท่าพระจันทร์ในอีกวันสองวันเราต้องเห็นมันใหญ่เกือบเท่านั้นตั้งแต่วันนี้แล้วครับ

ใครสนใจ ลองดูความเร็วการโคจรของโลกเมื่อเทียบกับดาวดวงอื่นๆจากภาพข้างล่างครับ

<A HREF="http://www.space.com/media/b030102_marsearth_2.mov">Play with QuickTime Player.</A>
ที่มา http://www.space.com/scienceastronomy/mars_orbit_030121-1.html

ส่วนปีนี้ดาวอังคารจะใกล้โลกที่สุดในรอบปีตอนช่วงเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายนครับ เพราะโลกกับดาวอังคารจะมาอยู่ในตำแหน่งตรงข้ามกันพอดี เพราะโลกใช้เวลาโคจรรอบดวงอาทิตย์ไม่เท่ากับดาวอังคาร ทำให้ตำแหน่งที่โลกจะมาอยู่ตำแหน่งตรงข้ามกับดาวอังคารเลยไม่ตรงกันในแต่ละปี บังเอิญว่าปี 2003 และ ปีนี้ โลกไล่ทันดาวอังคารด้านที่ทำให้ดาวทั้งสองดวงอยู่ตำแหน่งใกล้กัน

แต่ขนาดของดาวอังคารปีนี้ก็ไม่ได้เล็กกว่าขนาดที่คนอื่นเห็นเมื่อปี 2003 เท่าไรหรอกครับ

ช่วงนี้ก็เริ่มมองเห็นแล้วดาวอังคารแล้วละครับ และดาวอังคารจะใหญ่ขึ้นเรื่อยจนถึงสิ้นเดือนตุลาคมนู้น ใครสนใจเริ่มมองหาดาวเคราะห์สีแดงบนท้องฟ้าได้แล้วนะครับ ช่วงนี้ดาวอังคารน่าจะขึ้นสักห้าทุ่ม สังเกตทางท้องฟ้าด้านตะวันออกนะครับ

พอดีเมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ผมไปนอนเต๊นท์ดูดาวริมทะเล เลยกะว่าจะดูสักหน่อย ว่าดาวอังคารดวงใหญ่เท่าพระจันทร์หน้าตาเป็นไง แต่โชคร้าย ฟ้าปิด ผมเลยนั่งดวดเบียร์ ร้องเพลงกับเพื่อนๆแทน จนดึกๆเกือบเที่ยงคืน เดินไปแปรงฟัน ถึงได้สังเกตว่ามีดาวสีแดง ขนาดเท่าขี้แมงวัน ขึ้นทางขอบฟ้าด้านตะวันออก (ถ้าผมเอาแว่นขยาย ขนาดกำลังขยาย 75 เท่า มาส่องดู มันต้องใหญ่เกือบเท่าพระจันทร์แน่ๆ) เจ้าดาวดวงนั้นแหละครับดาวอังคาร

ถ้าอยากดูว่าช่วงนี้มีอะไรน่าสนใจบนท้องฟ้า ก็ลองเช็ค This Week's Sky at a Glance ดูแล้วคอยสังเกตท้องฟ้าคืนนี้ดูนะครับ




ว้า...แล้วถ้างั้น เวลาเราได้เมล์ forward มาจะเชื่อและส่งต่อดีหรือเปล่าละครับ

ผมว่าก็ใช้วิจารณญาณดูแล้วคิดก่อนส่งให้เพื่อนอ่านละกันครับ เพราะว่ามันอยู่บนอินเตอร์เน็ท ไม่ได้แปลว่ามันจริงเสมอไปนะครับ (แต่บางเรื่องก็น่าเชื่อจริงๆนะครับ เช่นเรื่องแมวบอนไซ ซึ่งเป็นที่รู้ๆกันแล้ว ว่าเรื่องโจ๊กล้วนๆ แต่ก็มีคนโกรธเป็นฟืนเป็นไฟ ถึงขั้นฟ้องร้องกันเลย)

ใครอยากรู้ว่าเรื่องที่ตัวเองเคยได้อีเมล์มาเป็นเรื่องจริงหรือติงนัง ลองเข้าไปดูเวบนี้ครับ http://hoaxbusters.ciac.org/ อาจจะพบว่าเรื่องบางเรื่องที่เราหลงเชื่อตั้งนาน เป็นแค่เรื่องตลกเท่านั้นเอง

แต่บางเรื่องก็ยากที่จะพิสูจน์เหมือนกันนะครับ เช่น พวกเมล์ที่ขอความช่วยเหลือทั้งหลาย เช่นบริจาคเลือด ฯลฯ ถ้าสามารถตรวจสอบได้ ก็ตรวจสอบก่อนส่งต่อดีกว่าครับ ถ้าตรวจสอบไม่ได้ แต่มันสำคัญมากๆส่งไปก่อนคงไม่เดือดร้อนอะไร

แต่พวกเมล์ประเภท ช่วงส่งกันหน่อย แล้วจะมีคนให้เงิน 1 บาท ทุกๆเมล์ที่เราส่งต่อไปนี่ อย่าไปเชื่อเลยครับ มันไม่มีทางเช็คได้หรอกครับ ว่าเมล์ส่งไปกี่คนแล้ว แล้วถ้าคนให้จะใจดีให้เงิน คงไม่ต้องบังคับให้ส่งเมล์ให้ชาวบ้านรุมด่าหรอกครับ

ส่วนจดหมายลูกโซ่ก็...ตัวใครตัวมันแล้วกันครับ ผมไม่เชื่อแต่ผมไม่ลบหลู่ แล้วก็ไม่ส่งต่อด้วย

แต่มีคนบอกนะครับ อย่าไปหงุดหงิดรำคาญใจเลย ถ้าเราได้เมล์ forward มาบ่อยๆ เพราะมันแปลว่า เรายังมีคนคิดถึงและคอยเป็นห่วง...


...หรือไม่ก็อยากให้ขี้ไหลจู๊ดๆอยู่